गणेश चतुर्थी

गणेश चतुर्थी हा हिंदूंचा एक प्रमुख सण आहे. हा उत्सव भारताच्या वेगवेगळ्या भागात साजरा केला जातो पण महाराष्ट्रात मोठ्या थाटामाटात साजरा केला जातो . पुराणानुसार, या दिवशी गणेशचा जन्म झाला होता.गणेश चतुर्थीला हिंदू देवता गणेशाची पूजा केली जाते. अनेक प्रमुख ठिकाणी गणेशाची एक मोठी मूर्ती स्थापित आहे. या पुतळ्याची नऊ दिवस पूजा केली जाते. जवळपासचे लोक मोठ्या संख्येने भेट देण्यासाठी पोहोचतात. नऊ दिवसानंतर, गणेश मूर्ती एका तलावामध्ये, गाण्यांसह वाद्यांसह विसर्जित केली जाते.

पुराणानुसार

शिवपुराण मध्ये, चतुर्थी च्या कृष्णा च्या पक्ष भाद्रपद महिन्यात आहे असताना, मंगलमूर्ती गणेश अवतार तारीख असल्याचे सांगितले गणेशपुराण तो गणेशावतार भाद्रपद शुक्ल चतुर्थीच्या होते.

गण + नवरा = गणपती.

संस्कृत शब्दकोषानुसार ‘गण’ म्हणजे पवित्र. ‘पति’ म्हणजे भगवान, ‘गणपती’ म्हणजे पुण्यवानांचा स्वामी.

आदि गणेश

गणेशाचा अर्थ ईश आणि गणेशाचा आदि म्हणजे सर्वात जुना म्हणजे सनातनि. खरं तर, सर्व गणांचे देव कबीर साहेब जी आहेत, म्हणून त्यांना आदि गणेश म्हणतात. संपूर्ण जग आणि सर्व देवता कबीर साहिब यांनी उगम केल्या आहेत म्हणजेच ते सर्व
आत्मांचे जनक आहेत.

कथा

शिवपुराणांतर्गत रुद्रसंहिताच्या चौथ्या (कुमार) विभागात असे वर्णन आहे की देवी पार्वतीने आंघोळ करण्यापूर्वी तिच्या मांडीपासून एक मूल उत्पन्न केले आणि तिला तिचे दरवाजे बनविले. जेव्हा शिवला आत जाण्याची इच्छा झाली तेव्हा मुलाने त्याला थांबवले. यावर शिवने मुलाशी भयंकर युद्ध केले पण कोणीही त्याला युद्धामध्ये पराभूत करु शकले नाही. शेवटी भगवान शंकर संतापले आणि त्याने आपल्या मुलाचे डोके आपल्या त्रिशूलने कापून टाकले. यामुळे भगवती शिव रागावला आणि तिने होलोकॉस्ट करण्याचा निर्णय घेतला. घाबरलेल्या देवतांनी देवसिनरदाच्या सल्ल्यावर जगदंबा शांत केला.

शिव यांच्या सूचनेनुसार, विष्णूने उत्तर दिशेने प्रथम सापडलेल्या प्राण्यांचे (हत्तीचे) डोके कापले. मृत्युंजय रुद्रने ते कपाळ मुलाच्या धड्यावर ठेवून त्याचे पुनरुज्जीवन केले. देवी पार्वतीने त्या मोठ्या तोंडाच्या मुलाला आपल्या अंत: करणातून घेतले आणि देवतांमध्ये अग्रगण्य होण्याचा आशीर्वाद दिला. ब्रह्मा, विष्णू आणि महेश यांनी मुलाला सर्वांचा प्रमुख म्हणून घोषित केले आणि आगरपूज्याला वरदान दिले. भगवान शंकर मुलाला म्हणाले – गिरीजनंदन! आपले नाव अडथळे दूर करण्यात सर्वोपरि असेल. सर्वांचे उपासक व्हा आणि माझ्या सर्व देशांचे अध्यक्ष व्हा. चंद्र उदय झाल्यावर भाद्रपद महिन्याच्या कृष्णपक्ष चतुर्थीला गणेश्वर जन्मला आहे. या तारखेला, उपवास करणा person्या सर्व अडथळ्यांचा नाश होईल आणि त्याला सर्व कृत्ये मिळतील. कृष्णपक्ष चतुर्थीच्या रात्री चंद्राच्या वेळी गणेश पूजन करून तुमची पूजा केल्यावर तुम्ही चंद्राला गोड पदार्थ देऊन ब्राह्मणांना द्यावे. त्यानंतर, गोड पदार्थ स्वतःच खा. श्री गणेश चतुर्थीच्या वर्षी उपवास घेत असलेल्या व्यक्तीच्या शुभेच्छा नक्कीच पूर्ण केल्या जातात.

कथा

एकदा महादेवजी स्नानासाठी भोगावती येथे गेले. तो निघून गेल्यानंतर पार्वतीने तिच्या अंगावरील गाळातून पुतळा बनवला आणि त्यास ‘गणेश’ असे नाव दिले. पार्वती त्याला म्हणाली- “मुला! मुग्दल घ्या आणि दारात बसा. मी आत आंघोळ करीत आहे. मी आंघोळ होईपर्यंत कोणालाही आत येऊ देऊ नकोस.

भोगावती स्नान करून भगवान शिव आले तेव्हा गणेशजींनी त्यांना प्रवेशद्वाराजवळ रोखले. शिवजींनी त्याचा अपमान मानला आणि संतापला आणि त्याने डोके वेगळे केले आणि आत गेले. पार्वतीला त्याचा राग पाहून त्याने समजले की अन्नाला उशीर झाल्यामुळे महादेवजी संतापले. म्हणून त्याने ताबडतोब दोन प्लेट्समध्ये शिवजींची सेवा केली आणि शिवाला बोलावले.

मग जेव्हा दुसरी प्लेट पाहून आश्चर्यचकित झाले तेव्हा शिवने विचारले- ही दुसरी प्लेट कोणासाठी आहे? पार्वती जी बाहेरील प्रवेशद्वाराची देखरेख करणारा मुलगा गणेश यांच्यासाठी बोलली.

हे ऐकून शिवजींना अधिक आश्चर्य वाटले. तुमचा मुलगा पहात आहे? होय नाथ! आपण ते पाहिले नाही? मी पाहिले होते, परंतु जेव्हा मी स्वत: ला रोखले तेव्हा मी त्याला अपमानित मुल मानले आणि त्याचे डोके कापले. हे ऐकून पार्वती जी खूप दु: खी झाले. तिने शोक करण्यास सुरवात केली. मग पार्वती जीला संतुष्ट करण्यासाठी भगवान शिवने हत्तीच्या मुलाचे डोके कापून मुलाच्या धडेशी जोडले. पार्वती जी मुलगा गणेश पाहून खूप आनंद झाला. पती आणि मुलाला प्रेमाने आहार दिल्यावर त्यांनी स्वत: चे भोजन खाल्ले.

भाद्रपद शुक्ल चतुर्थी रोजी ही घटना घडली. म्हणूनच ही तारीख पुण्य पर्व म्हणून साजरी केली जाते.

वेगवान

भाद्रपद-कृष्ण-चतुर्थीपासून प्रारंभ करून, चंद्रोदयव्यापीनी चौथुर्थीच्या दिवशी प्रत्येक महिन्याच्या कृष्ण पक्षाच्या दिवशी उपवास केल्याने विघ्नेश्वर गणेश प्रसन्न होते आणि सर्व अडथळे व त्रास दूर करतात.
चंद्र दर्शन टाळणे

प्रत्येक शुक्ल पक्ष चतुर्थीला चंद्रदर्शनानंतर उपोषणावर भोजन घेण्याची सूचना आहे, त्याआधी नाही. परंतु भाद्रपद शुक्ल पक्षाच्या चतुर्थीला रात्री चंद्र पाहण्यास मनाई आहे.

या रात्री चंद्र दिसणार्‍या लोकांना चुकीचा कलंक लागतो. अशी शास्त्रांची सूचना आहे. हे देखील जाणवते. या गणेश चतुर्थीवर चंद्र पाहिलेल्या लोकांना वरील परिणाम वाटले, यात काही शंका नाही. जरी चंद्र अनावधानाने दिसत असेल तर खालील मंत्र पठण करणे आवश्यक आहे.

• ‘सीह: प्रसेनम अवधीट्टा, लिओ जांबावटा हि. सुकुमारक मा रोडिस्तव हेश स्वंतक:

Advertisement